ابعاد توبه حقیقى

ابعاد توبه حقیقى

در حدیث بسیار عالى و جالبى رسولخدا صلّى اللّه علیه و آله توبه را در ابعاد گوناگون بیان کرده و خطاب به اصحاب خود مى فرماید: اءتَدرونَ مَن التّائب ؟ قالوا: الّلهم لا آیا مى دانید توبه کننده حقیقى کیست ؟ آنان گفتند: نه . آنگاه حضرت آنان را به چند گروه تقسیم کرده و فرمودند:

  1اذا تابَ العَبدُ و لَم یُرضِ الخُصَماءَ فَلَیس بِتائِب هر گاه انسان به زبان و دل توبه کند، ولى طلبکاران و ستم کشیدگان را از خود راضى ننماید، در حقیقت توبه نکرده است .

2مَن تابَ و لم یَزِد فِى العِبادةِ فَلَیسَ بِتائِب کسى که توبه کند، ولى به عبادتش چیزى اضافه نشود، او هم توبه نکرده است .

3مَن تابَ و لَم یُغَیِّر لِباسَه فَلَیسَ بِتائبٍ هر گاه کسى توبه کند، ولى در لباس و قیافه ظاهرى او تغییراتى داده نشود، باز هم توبه نکرده است . یا مقصود این است که اگر لباس حرام و گناه را به لباس تقوى تغییر ندهد، تائب شمرده نمى شود.

4مَن تابَ و لَم یُغیِّر رُفقائَه فَلَیسَ بِتائِب هر گاه شخصى توبه کند، ولى در مسائل اجتماعى روابط قبلى خود را با افراد فاسد همچنان ادامه دهد و آنان را عوض نکند، گویا اصلاً توبه نکرده است .

5مَن تابَ ولَم یُغیِّر مَجلِسَه فَلَیس بِتائِب هر گاه توبه کند، لیکن در نشست و برخاست ها و دعوت ها و پذیرایى هاى او چهره اسلامى مشاهده نشود، باز هم توبه او اساسى نیست .

6مَن تَابَ ولَم یُغَیّر فِراشَه و وِسادَتَه فَلَیس بِتائِب هر گاه کسى توبه کند، ولى در مسائل خانوادگى ، شوئى وتربیت فرزند، اخلاق و رفتار اسلامى نداشته باشد و در مسائل جنسى از راه انحرافى که رفته باز نگردد، او نیز توبه نکرده است .

7مَن تَابَ وَ لَم یُغَیِّر خُلقَه و نِیّتَه فَلیسَ بِتائِب هر گاه کسى توبه کند، ولى در حالات روحى ، فکرى ، قلبى و برخوردهاى اجتماعى او تغییراتى حاصل نشود و به جاى راضى کردن خدا به فکر راضى کردن این و آن باشد و تکبّر، کینه ، حسادت ، بُخل و ریا را کنار نگذارد و انگیزه ها و هدف هاى مادّى خود را به قصد قربت و اخلاص تبدیل نکند، باز هم توبه او ریشه و اساس ندارد.

8مَن تَابَ و لَم یَفتَح قَلبَه و لَم یُوَسِّعْ کَفّه فلَیسَ بتائِب هر گاه توبه کند، امّا روحش باز و رویش گشاد ه نباشد، بلکه همان تنگ نظرى هاى قبلى را داشته باشد و از کمک به دیگران خوددارى کند، او هم توبه نکرده است .

9مَن تابَ و لم یُقَصِّر اءمَلَه ولَم یَحفَظ لِسانَه فَلیسَ بِتائب هر گاه کسى توبه کند، ولى از خیال پردازى و آرزوهاى واهى ودور و دراز خویش دست برندارد و زبانش را از انواع تهمت ها، دروغ ها، غیبت ها، ناسزاها، شایعه سازى ها، یاوه گویى ها، سخن چینى ها، سوگندهاى نابجا و گواهى دادن هاى ناروا و. بازندارد، در حقیقت توبه اى نکرده است .

10مَن تَابَ ولَم یُقَدِّم فَضلَ قُوتِه مِن بَدَنِه فَلَیسَ بِتائِب کسى که توبه کند، ولى در مسائل اقتصادى و مصرف مال و توجه به محرومان و گرسنگان جامعه بى تفاوت باشد و حاضر نباشد کمى از تشریفات زندگى خود را در راه رفاه دیگران صرف نماید، او هم توبه نکرده است .

سپس پیامبر صلّى اللّه علیه و آله سخن خود را چنین ادامه دادند:

اذا استَقام عَلى هذِهِ الخصال فذاک التّائِب هر گاه توبه کننده این صفات دهگانه را مراعات کرد، براستى او توبه کرده است . منبع :(بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج‏6 ؛ ص36)